Stary Rypin (Starorypin Prywatny, gm. Rypin)
Wyniki badań w Starym Rypinie (Starorypin Prywatny, gm. Rypin, woj. kujawsko-pomorskie) pozwalają w sposób wieloaspektowy rekonstruować dzieje tego średniowiecznego ośrodka. Ich rezultaty wskazują iż, Stary Rypin stanowił w średniowieczu ważny ośrodek osadniczy i administracyjny, pełniąc kluczową rolę w krajobrazie kulturowym międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Skrwy. Ośrodek ten został wymieniony już w tzw. falsyfikacie mogileńskim, to tam funkcjonowało co najmniej od 1326 roku miasto oraz sprowadzono zakon Bożogrobców i ufundowano kościół pod podwójnym wezwaniem Błogosławionej Dziewicy Marii i apostołów Piotra i Pawła.
Ranga i bogactwo tego obszaru uwidacznia się w wielu aspektach. Chociażby w wielofazowości każdego z badanych dotychczas stanowisk tego kompleksu. Stanowisko numer 1 (AZP 38–51: 61) jest pozostałością po obiekcie obronnym, który funkcjonował we wczesnym i późnym średniowieczu. Wielohektarowe stanowisko numer 3 (AZP 38–51:63) skrywa relikty wczesnośredniowiecznej osady podgrodowej, osady późnośredniowiecznej – pierwszego rypińskiego civitas?, cmentarzysko późnośredniowieczne. Na stanowisku numer 4 (AZP 38–51:64) zarejestrowano unikalną cegielnię, z późnośredniowiecznym piecem do wypału ceramiki budowlanej. Stanowisko numer 6 (AZP 38–51:66), to obszar cmentarza wczesnośredniowiecznego, obfitującego w materialne przejawy rozbudowanych wierzeń funeralnych. Każde z tych stanowisk stwarza możliwość do odrębnej narracji historycznej, z bogactwem różnorodnych rozwiązań organizacji przestrzennej, unikalnymi obiektami ruchomymi i nieruchomymi – świadectwami kontaktów interregionalnych, warunków życia i wierzeń, odzwierciedlającym zróżnicowaną społeczność, która miała znaczny udział w wymianie dóbr i idei.
Literatura (wybór):
Lewandowska J.
2016 Odkryte skarby, nierozwiązane zagadki i nowe perspektywy badawcze Starego Rypina, [w:] Dziedzictwo archeologiczne północnej części ziemi dobrzyńskiej, red. J. Lewandowska, Toruń, s. 125-148.
Lewandowska J. (red.)
2016 Późnośredniowieczny kompleks osadniczy w Starym Rypinie, Toruń.
Autor: Jadwiga Lewandowska
